مقدمه: فروپاشی مدل سنتی امنیت
برای دهه‌ها، امنیت شبکه بر اساس مدلی به نام «قلعه و خندق» (Castle-and-Moat) بنا شده بود. در این مدل، یک محیط امن و قابل اعتماد (شبکه داخلی یا “قلعه”) توسط دیوارهای مستحکمی به نام فایروال‌ها (“خندق”) از دنیای ناامن بیرون (اینترنت) جدا می‌شد. منطق ساده بود: هرکس داخل دیوارهاست، “خودی” و قابل اعتماد است و هرکس بیرون است، “غیرخودی” و غیرقابل اعتماد.
اما امروز این مدل دیگر کارایی ندارد. عواملی همچون رواج دورکاری، استفاده از سرویس‌های ابری (Cloud)، افزایش حملات پیشرفته و نفوذهای داخلی، مرزهای مشخص شبکه را از بین برده‌اند. دیگر نمی‌توان با قطعیت گفت “داخل” کجاست و “بیرون” کجاست. وقتی کارمندی از خانه با دستگاه شخصی خود به یک سرویس ابری شرکت متصل می‌شود، مفهوم “داخل قلعه” بی‌معنا می‌شود. اینجاست که پارادایم اعتماد صفر (Zero Trust) وارد میدان می‌شود.
اعتماد صفر چیست؟ یک فلسفه، نه یک محصول
اعتماد صفر یک استراتژی و چارچوب امنیتی است که بر پایه یک اصل کلیدی بنا شده است: «هرگز اعتماد نکن، همواره راستی‌آزمایی کن» (Never Trust, Always Verify).
در این مدل، هیچ کاربر، دستگاه یا برنامه‌ای، چه در داخل شبکه و چه در خارج از آن، به طور پیش‌فرض قابل اعتماد نیست. برای دسترسی به هر منبع (داده، سرویس یا اپلیکیشن)، هویت و وضعیت امنیتی درخواست‌کننده باید در همان لحظه و به صورت مستمر بررسی و تأیید شود. به عبارت ساده، ما فرض می‌کنیم که مهاجمان از قبل در شبکه ما حضور دارند و دیگر به مفهوم “شبکه داخلی امن” اتکا نمی‌کنیم.
سه اصل بنیادین معماری اعتماد صفر (بر اساس استاندارد NIST SP 800-207)
موسسه ملی استاندارد و فناوری آمریکا (NIST) معماری اعتماد صفر را بر سه اصل اساسی استوار می‌داند:
- راستی‌آزمایی صریح (Verify Explicitly): همیشه هویت و دسترسی را بر اساس تمام نقاط داده موجود، از جمله هویت کاربر، موقعیت مکانی، سلامت دستگاه، نوع سرویس و طبقه‌بندی داده‌ها، احراز و تأیید کنید. استفاده از احراز هویت چندعاملی (MFA) در این اصل نقشی حیاتی دارد.
- استفاده از اصل حداقل دسترسی (Use Least Privilege Access): به کاربران فقط به اندازه‌ای دسترسی بدهید که برای انجام وظایفشان ضروری است. این دسترسی باید به صورت Just-in-Time (JIT) و Just-Enough-Access (JEA) باشد. این کار تأثیر یک حساب کاربری به سرقت رفته را به شدت محدود می‌کند.
- فرض وجود رخنه (Assume Breach): طراحی سیستم باید با این فرض انجام شود که مهاجم از قبل در شبکه حضور دارد. این طرز فکر منجر به اقداماتی کلیدی می‌شود:
- بخش‌بندی خُرد (Micro-segmentation): تقسیم شبکه به بخش‌های کوچک برای جلوگیری از حرکت جانبی مهاجم.
- رمزنگاری سرتاسری (End-to-End Encryption): رمزنگاری کل ترافیک، حتی داخلی.
- پایش و تحلیل مستمر: شناسایی رفتار مشکوک و تهدیدات احتمالی در زمان واقعی.
مزایای پیاده‌سازی اعتماد صفر برای سازمان‌ها
- کاهش چشمگیر سطح حمله (Attack Surface) و حذف اعتماد پیش‌فرض.
- امنیت قدرتمند برای دورکاری و محیط‌های هیبریدی.
- جلوگیری از حرکت جانبی مهاجم در شبکه.
- بهبود انطباق با استانداردهای امنیتی مانند GDPR، PCI-DSS و ISMS.
نتیجه‌گیری: اعتماد صفر یک سفر است، نه یک مقصد
پیاده‌سازی کامل معماری اعتماد صفر یک پروژه یک‌شبه نیست؛ بلکه یک سفر و یک فرآیند بهبود مستمر است. این رویکرد نیازمند تغییر در فرهنگ سازمانی، بازنگری در معماری شبکه و استفاده از ابزارهای مدرن امنیتی است.
در ریسکبان، ما به سازمان‌ها کمک می‌کنیم تا این سفر استراتژیک را با اطمینان آغاز کنند. تیم متخصص ما با ارزیابی وضعیت فعلی، طراحی نقشه راه و پیاده‌سازی راهکارهای فنی، شما را در گذار به یک مدل امنیتی مدرن، انعطاف‌پذیر و منطبق با واقعیت‌های دنیای دیجیتال امروز همراهی می‌کند.
حفاظت از دارایی‌های شما در دنیایی که اعتماد یک نقطه ضعف محسوب می‌شود، تخصص ماست.
